Evaluation of the privacy concept in traditional houses through the interaction of street and facade using isovist areas: The case of Tokat houses
Keywords:
Traditional Housing, Privacy, Cultural heritage, Isovist, TokatAbstract
Traditional houses, shaped and transformed according to the needs of individuals and societies, are influenced by the physical and socio-cultural characteristics of their respective regions. The concept of privacy has played a decisive role in traditional dwellings’ spatial organization and facade design, also shaping users' perception of privacy in their interaction with the street. In this context, the study examines how privacy affects the visual connection and field of view between users and the street in traditional houses. The study area focuses on the traditional houses of Tokat, which have largely preserved their original character and texture. In this context, nine traditional houses with different cumba types located on Bey Street and Beyhamam Street were examined. In the study, isovist analysis, a method that enables analysis based on the field of view, was employed. In this context, the visual connections between the street and different floors of traditional houses were calculated, and their effects on the perception of privacy were analyzed. The findings revealed that, depending on the type of cumba, the visual connection with the street is stronger at the ground floor level in traditional houses; however, privacy is not entirely compromised, and the visual relationship varies quantitatively between floors.
References
Ahunbay, Z. (2011). Tarihi çevre koruma ve restorasyon. Yem Yayınevi.
Akçay, D. G. (2013). Tokat kenti geleneksel konut dokusunun koruma bağlamında irdelenmesi: Halit Sokak, Bey Sokak, Beyhamam Sokak [Master’s Thesis, Mimar Sinan Fine Arts University].
Akın, E. S. (2009). Tokat kentinin fiziksel gelişimi, anıtsal ve sivil mimari örneklerinin analizi ve değerlendirmesi [PhD Thesis, Karadeniz Technical University].
Akın, E. S., Ercan, A. K. (2023). Köhneleşmiş tarihi kent çekirdeklerinin soylulaştırılması üzerine: Tokat Sulu Sokak örneği. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 9(19), 311-341. https://doi.org/10.31765/karen.1200623
Akın, E. S., Özen, H. (2010). Tokat geleneksel evlerinin Beyhamam ve Bey Sokak örneğinde incelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 167-189.
Akok, M. (1957). Tokat şehrinin eski evleri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Türk ve İslam Sanatları Tarihi Enstitüsü Yıllık Araştırmalar Dergisi, II, 109-147.
Akyıldız, N. A. (2020). Sürdürülebilir gelişmeye katkı bağlamında vernaküler mimarinin korunması: Malatya-Hasırcılar yerleşim alanı analizi. E. Y. Kuyrukçu (Ed.), Mühendislik ve Mimarlık Bilimleri Teori, Güncel Araştırmalar ve Yeni Eğilimler-2, 70-94. IVPE Basın Yayın.
Altman, I. (1977). Privacy regulation: Culturally universal or culturally specific. Journal of Social Issues, 33(3), 66-84.
Altman, I., Chemers, M. M. (1980). Culture and environment. Cambridge University Press.
Atak, O. (2009). Mekân dizim ve görünür alan bağlamında geleneksel Kayseri evleri [Master’s Thesis, İstanbul Technical University].
Batur, A., Gür, Ö. (2005). Doğu Karadeniz’de kırsal mimari. Milli Reasürans.
Bekar, İ., Altuntaş, S. K. (2021). Kullanıcı gereksinmeleri özelinde geleneksel konutların mekânsal okumaları. International Journal of Mardin Studies, 2(1), 83-103.
Bektaş, C. (1996). Türk evi. Yapı Kredi Yayınları.
Benedikt, M. L. (1979). To take hold of space: Isovists and isovist fields. Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science, 6(1), 47-65. https://doi.org/10.1068/b0600
Bıyık, H. (2019). İklimsel tasarım bağlamında Tokat geleneksel evlerinin incelenmesi: Bey-Beyhamam sokakları örneği [Master’s Thesis, Karadeniz Technical University].
Bozkurt, S. G., Altınçekiç, H. (2013). Anadolu’da geleneksel konut ve avluların özellikleri ile tarihsel gelişiminin Safranbolu Evleri örneğinde irdelenmesi. Journal of the Faculty of Forestry, 63(1) 69-91.
Büyükçam, S. F., Zorlu, T. (2018). Güneydoğu Anadolu Bölgesi geleneksel konutlarında mahremiyet. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 8(2), 422-436.
Can, I. (2014). Mekan Dizilim Yöntem ve Teorisini öğretmek üzerine. VIII. Mimarlıkta Tasarım Ulusal Sempozyumu, (127-139). İYTE Mimarlık Fakültesi.
Czerkauer-Yamu, C. (2010). Space syntax understanding, Hillier’s concept of a spatial configuration and space syntax analysis. Universite de Franche-Comté & University College London.
Çakın, Ş. (1998). Mimari tasarım, insan, toplum ve çevre ilişkileri. Özel Matbaası.
Çakmak, Y. B. (2011). Kırsaldan kente göç ile kent çeperlerinde oluşan konutların mekansal dizim yöntemiyle analizi, Konya örneği [PhD Thesis, Selçuk University].
Çal, H. (1988). Tokat evleri. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Çil, E. (2006). Bir kent okuma aracı olarak mekan dizim analizinin kuramsal ve yöntemsel tartışması. Megaron ,1(4), 218-233.
Eldem, S. H. (1954). Türk Evi plan tipleri. Pulhan Matbaası.
Ersoy, Z. (2010). Mimari tasarımda kullanıcı odaklı süreçler. Mimarlık Dergisi, 351, 68-72.
Göğebakan, Y. (2015). Karakteristik bir değer olan geleneksel Türk Evi’nin oluşumunu belirleyen unsurlar ve bu evlerin genel özellikleri. İnönü University Journal of Culture and Art, 1(1), 41-55. https://doi.org/10.22252/ijca.105015
Gülebenzer, S. (2016). Geleneksel Tokat Evleri “Kültür konutunun iç mekân açısından incelenmesi” [Master’s Thesis, Akdeniz University].
Gündoğdu, M. (2014). Mekan dizimi analiz yöntemi ve araştırma konuları. ART-SANAT, (2), 250-274.
Gür, Ş. Ö. (2000). Doğu Karadeniz örneğinde konut kültürü. Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
Halaç, H. H., Doruk, B. S. (2020). Türk konutunda mahremiyet için düzenlemeler. The Journal of Social Sciences, 38(38), 50-72. http://dx.doi.org/10.16990/SOBIDER
Halifeoğlu, F. M., Dalkılıç, N. (2006). Mardin-Savur geleneksel kent dokusu ve evleri. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 11(1), 93-111.
Hançerlioğlu, O. (1986). Toplumbilim sözlüğü. Remzi Kitapevi.
Hillier, B., Hanson, J. (1984). The social logic of space. Cambridge University Press.
Kalkan, S., Başaran, E. Y., Çavuş, F., Yavuz, A. Ö. (2019). Tokat geleneksel konut dokusunun biçim grameri ile analizi: Tokat ili Bey Sokak örneği. In SETSCI Conference Proceedings, Ankara, 4(3), 102-108.
Karaman, A. (1991). Toplu konut alanlarının tasarımda sosyo-kültürel veriler: Bazı ilke ve ölçütlerin irdelenmesi. Yapı Dergisi, 118, 35-41.
Karpuz, H. (1984). Türk İslam mesken mimarisinde Erzurum Evleri. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Korur, S., Sayın, S., Oğuzalp, E., Korkmaz, S. (2006). Konutlarda kullanıcı gereksinmelerine bağlı olarak yapılan cephe müdahalelerinin fiziksel çevre kalitesine etkisi. Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 21(3), 177-190.
Kuban, D. (1982). Türk ve İslam sanatı üzerine denemeler. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Küçükerman, Ö. (1985). Kendi mekanının arayışı içinde Türk Evi. Apa Ofset Basımevi.
Lawrence, J. R. (1987). Housing, dwellings and homes, design theory research and practise. John Wiley and Sons.
Leino-Kilpi, H., Valimaki, M., Dassen, T., Gasull, M., Lemonidou, C., Scott, A., Arndt, M. (2001). Privacy: A review of the literature. International Journal of Nursing Studies, 38, 663-671.
Muşkara, Ü. (2017). Kırsal ölçekte geleneksel konut mimarisinin korunması: Özgünlük. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 37(1), 437-448. https://doi.org/10.21497/sefad.328638
Newell, P. B. (1995). Perspectives on privacy. Journal of Environmental Psychology, 15, 87-104. https://doi.org/10.1016/0272-4944(95)90018-7
Paç, D. G., Binan U. D. (2019). Geleneksel konut dokusunun korunmasına yönelik yaklaşım önerisi: Geleneksel Tokat Evleri Halit Sokak, Bey Sokak, Beyhamam Sokak. Mimarlık ve Yaşam, 4(2), 283-308. https://doi.org/10.26835/my.620287
Rapoport, A. (1969). Hause form and culture. Prentice‐Hall International.
Rapoport, A. (1977). Human aspects of urban form: Towards a man-environment approach to urban form and design. Pergamon Press.
Rapoport, A. (1980). Cross-cultural aspects of environmental design. In I. Altman, A. Rapoport, & J. F. Wohlwill (Eds.), Environment and culture (p.7-46). Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4899-0451-5_2
Şahin, M., Eroğlu, B. (2020). Malatya geleneksel konutları ve dokusu üzerine bir yaklaşım: Yakınca Evleri. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, Milli Mücadele’nin 100. Yılı Özel Sayısı, 740-756. https://doi.org/10.21733/ibad.791883
Şahin, M., Eroğlu, B. (2023). Developing a model proposal to evaluate the authenticity of traditional housing; Malatya case study. ICONARP International Journal of Architecture and Planning, 11(2), 754-780. https://doi.org/10.15320/ICONARP.2023.263
Tomgaç, S. (1997). Küçük konut ve mahremiyet [Master’s Thesis, İstanbul Technical University].
Turgut, H. (1990). Kültür-davranış-mekan etkileşiminin saptanmasında kullanılabilecek bir yöntem [PhD Thesis, İstanbul Technical University].
Turner, A., Doxa, M., O’Sullivan, D., Penn, A. (2001). From isovists to visibility graphs: A methodology for the analysis of architectural space. Environment and Planning B, 28(1), 103-121. https://doi.org/10.1068/b2684
Turner, A. (2001, May). Depthmap: A program to perform visibility graph analysis. In Proceedings of the 3rd International Symposium on Space Syntax (Atlanta, GA, USA). Georgia Institute of Technology.
Turner, A. (2004). Depthmap 4: A researcher’s handbook. University College London.
Turner, A., Penn, A. (2002). Encoding natural movement as an agent-based system: An investigation into human pedestrian behaviour in the built environment. Environment and Planning B, 29(4), 473-490. https://doi.org/10.1068/b12850
Tümertekin E., Özgüç, N. (2017). Beşeri coğrafya: İnsan, kültür, mekan. Çantay Kitabevi.
Ünal, T. (2019). Türkiye’de sürdürülebilir kalkınma kapsamında geleneksel mimariye sahip Tokat evlerinin ekoturizme kazandırılmasında yerel halkın tutum ve davranışlarının incelenmesi [Master’s Thesis, Gaziosmanpaşa University].
Ünlü, A. (1998). Çevresel tasarımda ilk kavramlar. İTÜ Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi.
Yavi, E. (1986). Tokat. Güzel Sanatlar Matbaası.
Yıldırım, M. T. (2002). Bina fonksiyonu–bina biçimi ilişkisinde graf teori kullanimi ile veri eldesi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 17(3), 57-74.
Yılmaz, Ş. (2012). Tokat Bey Sokağı Evleri [Master’s Thesis, Gazi University].
Yüksel, M. (2003). Mahremiyet hakkı ve sosyo-tarihsel gelişimi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 58(1), 181-213.
Yürekli, H., Yürekli, F. (2007). Türk Evi: Gözlemler ve yorumlar. YEM Yayınları.
Zorlu, T., Keskin, K. (2017). Kültür-konut etkileşiminde mahremiyet olgusu: Geleneksel Urfa-Akçaabat/Ortamahalle Evleri üzerinden karşılaştırmalı bir analiz. Online Journal of Art & Design, 5(2), 72-89.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 IDA: International Design and Art Journal

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
IDA: International Design and Art Journal is an open-access academic journal. All publishing rights of the accepted articles are deemed to assign to IDA: International Design and Art Journal. Articles can not be published and copied anywhere, and can not be used without reference.
IDA: International Design and Art Journal is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.