Aydınlatma ergonomisinin optik-gözlük mağaza çalışanları üzerindeki etkilerinin incelenmesi

Deniz Uçar Baycan; Sema Taştan; Gül Ağaoğlu Çobanlar

Yazarlar

Deniz Uçar Baycan Eskişehir Teknik Üniversitesi https://orcid.org/0000-0001-6883-0631
Sema Taştan Eskişehir Teknik Üniversitesi https://orcid.org/0000-0002-0756-076X
Gül Ağaoğlu Çobanlar Eskişehir Teknik Üniversitesi https://orcid.org/0000-0002-2324-7327

Anahtar Kelimeler:

Aydınlatma ergonomisi- Mağaza aydınlatma tasarımı- Aydınlatma tasarımı- Çalışan görsel konforu- Işık-yüzey etkileşimi

Özet

Perakende tasarım alanı kendini bilimsel verilerle güncelleyen bir tutumla tüketicinin satın alma kararı, marka-mekân deneyimi ve müşteri sadakati gibi pek çok müşteri odaklı konuyu mercek altına alırken; mağaza çalışanlarını da önceleyecek ergonomik gereklilikleri sağlamayı hedeflemektedir. Bu ergonomik gerekliliklerin biri de aydınlatma ergonomisidir. Bu çerçevede iç mekânlar, kullanım işlevlerine göre farklı aydınlık düzeyi gerekliliklerini ortaya koyan Avrupa Standartlar Komitesinin (CEN) yayınladığı ve Türk Standartları (TS) tarafından kabul edilip uygulamaya konulan TS EN 12464 çerçevesinde değerlendirilmelidir. Mağazalarda ışıklılık şiddeti (lx) ölçümleri doğrultusunda doğru armatür seçimiyle aydınlık şiddetine ulaşmak ve verimli bir aydınlatma tasarımı ile mağaza tasarımına katkı sağlamak mümkündür. Bu araştırmanın amacı, yansıtıcı yüzeylerin yoğun olarak kullanıldığı optik mağazaların aydınlatma ergonomisinin mağaza çalışanlarına etkilerinin incelenmesidir. Araştırmanın kapsamında seçilmiş olan optik gözlük mağazasında aydınlatma ergonomisinin mağaza çalışanları üzerindeki etkileri incelenmektedir. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması olarak desenlenmiş, örneklem olarak Eskişehir Espark Alışveriş merkezinde yer alan Elit Optik gözlük mağazası seçilmiştir. Mağazada mekânsal analizler ve çalışanlarla yarı-yapılandırılmış görüşmeler ile elde edilen veriler analiz edilmiştir. Sonuç olarak, incelenen mekânın aydınlatma ergonomisi açısından değerlendirildiğinde mağaza çalışanları üzerinde göz konforuna ilişkin olumsuz etkilere sebep olduğu ortaya konmuştur.

Referanslar

Arslan, K., Ersun, N. (2011). Moda sektöründe faaliyet gösteren mağazalarda müşterilerin mağaza tercihinde mağaza tasarımının önemi ve tasarım kriterleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 221-245.

Bayrakdar, G. (2016). İşyerlerinin aydınlatma koşullarının iş sağlığı ve güvenliği yönünden değerlendirilmesi. İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi, T.C Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Ankara.

Boyce, P., Veitch, J., Newsham, G., Myer, M., & Hunter, C. (2003). Lighting quality and ofﬁce work: A ﬁeld simulation study. U.S. Dept. of Energy & National Research Council of Canada.

Bozdayı, A. M. (2004). İç mekân ve insan. Hacettepe Üniversitesi Yayınları.

Connelly, L. M. (2016). Trustworthiness in qualitative research. Medsurg Nursing, 25(6), 435-436.

Creswell, J. W. (2007). Quanlitative inquiry & research design choosing among five approaches. Thousand Oak.

Dokuzer Öztürk, L., Tong, T., Aydın Yağmur, Ş. (2008). Ellipsoid reflector design to use in architectural lighting. Megaron, 3(1), 33-52.

Ersöz, E., Sümengen, Ö. (2015). Mağaza aydınlatma tasarımı için geliştirilen dört köşe yönteminin farklı tipolojilerde uygulanması. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 39(2), 182-206.

Gambarov, V. (2007). Perakendeci mağazalarda atmosfer: Azerbaycan’da tüketicilerin mağaza seçimini etkileyen faktörler üzerine bir araştırma [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].

Gürel, E. (2001). Çalışma yaşamında ışık ve aydınlatmanın önemi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (5), 1-11.

Heerwagen, J. H., Heerwagen, D. R. (1986). Lighting & psychological comfort. Lighting Design + Application, 16(4), 47-51. https://doi.org/10.1177/036063258601600412

Işık, N. (2003, 08-10 Ekim). İç ve dış aydınlatmada malzemenin rolü. TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası 2. Ulusal Aydınlatma Sempozyumu, (s.81-86). Diyarbakır.

İldeş, E., Taşdemir, F. D., Umaroğulları, F. (2021). İç mekân konfor şartlarının AVM (Alışveriş Merkezi) çalışanları üzerindeki etkileri. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi (9), 406-429.

Khan, M. A., Vivek, Minhaj, S. M., Saifi, M. A., Alam, S., Hasan, A. (2022). Impact of store design and atmosphere on shoppers’ purchase decisions: An empirical study with special reference to Delhi-NCR. Sustainability 15, 95. https://doi.org/10.3390/su15010095

Kocabey, S., Ekren, N. (2014). A new approach for examination of performance of interior lighting systems. Energy and Buildings,74, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.enbuild.2014.01.014

Kozinets, R., Sherry, J. F., Spence, B., Duhackek, A. & Storm, D. (2002). Themed flagship brand stores in new millenium: Theory, practice, prospects. Journal of Retailing, (78), 17-29.

Kurtz, D., Boone, L. (2019). Çağdaş işletme. Nobel Kitabevi.

Lincoln, Y. S., Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage Publications.

Onaygıl, S. (2016, 26 Şubat). Aydınlatma tekniği, verimlilik, planlama ve yönetim. Aydınlatmada Planlama ve Yönetimin Önemi. Gaziantep.

Özgen, H., Öztürk, A., Yalçin, A. (2002). İnsan kaynakları yönetimi. Nobel Kitabeyi.

Özsungur, F., Öztop, H. (2019). Kurumlarda faaliyet alanlarının aydınlatılması ve çalışanlar üzerindeki etkisi. Verimlilik Dergisi, (2), 185-204.

Sabuncuoğlu, Z., Tüz, M. (1996). Örgütsel psikoloji. Ezgi Kitabevi Yayınları.

Saeed, S. A. (2015). Impact of lighting as a visual merchandising tool on consumer’s purchase behaviour. Pakistan Business Review, July, 430-443.

Soomro, Y. A., Kaimkhani, S. A., Iqbal, J. (2017). Effect of visual merchandising elements of retail store on consumer attention. Journal of Business Strategies, 11(1), 21-40.

Stahl, N. A., King, J. R. (2020). Expanding approaches for research: Understanding and using trustworthiness in qualitative research. Journal of Developmental Education, 44(1), 26-28.

Tlapana, T. (2021). The impact of store layout on consumer buying behaviour: a case of convenience stores from a selected township in kwazulu natal. International Review of Management and Marketing, 11(5), 1-6.

Vezir Oğuz, G., Gürdal, S. (2017). Perakende sektöründe mağaza atmosferinin satış personeli performansı üzerine etkileri: Hazır giyim sektöründe bir araştırma. International Journal of Academic Values Studies, (8), 41-54.

Vischer, J. C. (2007). The effects of the physical environment on job performance: towards a theoretical model of workspace stress. Stress and Health, 23, 175-184. https://doi.org/10.1002/smi.1134

Xu, H. (2024). Study of lighting design for interior spaces. Journal of Education and Educational Research, 8(1), 97-10.

Yağar, F. (2023). Nitel araştırmalarda örneklem büyüklüğünün belirlenmesi: Veri doygunluğu. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 138-152.

Yıldırım, A., Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.