Yerin ruhu ve sinemasal mekân: Jim Jarmusch’un Dead Man filmi

Meral Nalçakan; Gamze Yalçin

Yazarlar

Meral Nalçakan Eskişehir Teknik Üniversitesi https://orcid.org/0000-0001-9736-3753
Gamze Yalçin Bitlis Eren Üniversitesi https://orcid.org/0000-0003-2228-4270

Anahtar Kelimeler:

Sinemasal mekân- Dead Man- Genius loci- Toplumsal değişme- Mekânsal ilişkiler

Özet

Araştırma kapsamında, sinemasal evrenin ayrılmaz parçaları olan kurgu-karakter-mekân üçlemesinin hikâye anlatımındaki rolüne dikkat çekilerek yerin ruhu bağlamındaki insan-mekân ilişkisine odaklanılmıştır. Bu doğrultuda filmdeki karakterlerin kültürel ve sosyoekonomik yaşamlarının ve içsel çatışmalarının mekânlar aracılığıyla nasıl işlendiğinin irdelenmesi amaçlanmıştır. Yaşamı ve sinemaya yaklaşımıyla özgün bakış açısına sahip olan Jim Jarmush’un yazıp yönettiği 19. yüzyıldaki Batı Amerika’yı konu edinen “Dead Man” filmi araştırma materyali olarak seçilmiştir. Film özelinde görsel verilere dayanılarak nitel araştırma tekniğine uygun şekilde hermenötik (yoruma dayalı) fenomenolojik yaklaşım benimsenmiştir. Bu aşamada Christian Norberg-Schulz’un Genius Loci kavramı, filmdeki mekânların çözümlenmesinde kuramsal temel oluşturmuştur. Dead Man filmindeki mekânların, karakterler ve hikâye kurgusuyla kurduğu ilişkilerin irdelenmesiyle “ölüm, eylemsizlik, sürüklenme, kabulleniş, kendini bulma, aidiyet, huzur” kavramları açığa çıkarılmıştır. Sonuç olarak; bu filmde, mekânlar izleyicinin algısını güçlendiren ve belleğinde çağrışım yapan güçlü aktarım araçları olarak kullanıldığı görülmüştür. Sanayi Devrimi sonrası değişen insan-insan, insan-doğa ve insan-mekân ilişkilerine dikkat çeken film, mekânsal ilişkiler ve ara kesitleri irdeleme ve değerlendirmede disiplinlerarası bir araç olarak dikkat çekicidir.

Referanslar

Adiloğlu, F. (2005). Sinemada mimari açılımlar: Halit Refiğ filmleri. Es Yayınları.

Ahmadi, A. & Ross, A. (2012). Jim Jarmusch’s Dead Man: The cinematic telling of a modern myth. Angelaki, 17(4), 179-192. https://doi.org/10.1080/0969725X.2012.747336

Bergson, H. (2002). Matter and memory (N. M. Paul, W. Scott Palmer, Çev.). Zone Books.

Benjamin, W. (2002). Pasajlar (A. Cemal, Çev.). YKY Yayınları.

Bordwell D. &Thompson K. (2012). Film sanatı (E. Yılmaz, E. S. Onat, Çev.). De Ki Yayınevi.

Bromley, R. (2001). Dead man tells tale: Tongues and guns in narratives of the west. European Journal of American Culture, 20(1), 50-64. https://doi.org/10.1386/ejac.20.1.50

Bunuel, L. (1998). Introduction, film architecture: Set designs from metropolis to runner. Dietrich Neumann, Prestel-Verlag.

Comolli J. L. (2003). Sinema. Ütopyalar sözlüğü içinde (T. Ilgaz, Çev.). Sel Yayıncılık.

Cresswell, T. (2004). Place: A short introduction. Blackwell Pub.

Deleuze, G. (2021). Sinema II: Zaman-İmge (B. Yalım, E. Koyuncu, Çev.). Norgunk Yayıncılık.

Demir, Y. (1994). Filmde zaman ve mekân üzerine. Kurgu, 5(1), 100-109.

Greenberg, C. (2011). Avangart ve kitsch (M. Yalçın, Çev.). Sanat ve Kuram, 577-587.

Güçlü, İ. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Nika Yayıncılık.

Güler, A., Halıcıoğlu, M. B., & Taşğın, S. (2015). Nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.

Heidegger, M. (2008). Düşüncenin çağrısı. Say Yayınları.

Hertzberg, L. (ED.). (2001). Jim Jarmusch: Interviews. University Press of Mississippi.

Kant, I. (1894). Dissertation on the form and prenciples of the sensible and the intelligible world, in Kant’s inaugural dissertation of 1770 (J. E. William, Trans.). Columbia College.

Kavafis, K. (2010). Kavafis’ten yüz şiir (C. Çapan, Çev.). Helikopter Yayınları.

Küçükparmak, A. (2019). Kant’ta zaman-mekânın a prioriliği problemi. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, (11), 91-100.

Kıray, M. B. (2006). Toplumsal yapı ve toplumsal değişme. Bağlam Yayıncılık.

Lefebvre, H. (2014). Mekânın üretimi (I. Ergüden, Çev.). Sel Yayıncılık.

Norberg Schulz, C. (1979). Genius loci: Towards a phenomenology of architecture. Edinburgh College of Art Library.

Oktuğ, M. (2008). Sinemada anlatı: Senaryo. Galata Yayınları.

Pallasmaa, J. (2007). The Architecture of image: Existential space in cinema (2nd Ed.). Rakennustieto.

Serin, F. N. (2014). Kant felsefesinde çoklu ben’in birleştiricisi olarak zaman. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (17), 171-186.

Sofuoğlu, H. (2004). Bergson ve sinema. Selçuk İletişim, 3(3), 66-76. https://doi.org/10.18094/si.04280

Tuan, Yİ-FU. (1977). Space and place: The perspective of experience. University of Minnesota Press.

William, B. (2007). Seçme şiirler (T. Alkan, Çev.). Bordo-Siyah Yayıncılık.

Yıldırım, A., & Simsek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.

Yilmaz, H. (2011). Henrı Bergson’un zaman kavramına yaklaşımının çağdaş anlatı sinemasına etkisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 61-78.

Yerin ruhu ve sinemasal mekân: Jim Jarmusch’un Dead Man filmi

Yazarlar

Anahtar Kelimeler:

Özet

Referanslar

İndir

Yayınlanmış

Sayı

Bölüm

Lisans

Bilgi

Dil